Bluszczyk kurdybanek ( Glechoma hederacea ) to niska, płożąca się roślinka, która pospolicie i chętnie rośnie i w słońcu i w cieniu, w ziemi żyznej i jałowej, która jeśli pozwoli się jej zapuścić swobodnie korzonki zarośnie miłym dywanem spory obszar. Dawniej nazywano go zaroślana dziewczynka, bluszczyk ziemny, a jako jeden z pierwszych pojawia się tuż po zimie i to z niego przygotowywano dawniej pierwszą zupę. Zielony kolor listków zachowuje nawet pod śniegiem. W lecznictwie ludowym (a znany był juz w Średniowieczu) bluszczyk kurdybanek uznawany był za roślinę czyszczącą krew, moczopędną, pobudzającą trawienie i przyśpieszającą przemianę materii. Surowiec stanowi ziele kurdybanka, czyli cała jego nadziemna część. Zbierać warto go ze stanowisk słonecznych, w tych miejscach bowiem gromadzi większą ilość swoich zdrowotnych składników. Bluszczyk kurdybanek jest zielem, które może być stosowane u małych dzieci. Jest zielem, które stosowane jest przeciw zatruciu ołowiem.

Bluszczyk kurdybanek zawiera:

• olejek eteryczny (bogaty w kamfen, pinokamfen, pinen, mircen, menton, pulegon),
• triterpeny i seskwiterpeny (glechomanolid, glechomafuran, kwas ursolowy, kwas oleanolowy i ich pochodne),
• garbniki (6-7%),
• flawonoidy (kwercetyna, luteolina, apigenina),
• kwasy fenolowe (rozmarynowy, ferulowy, kawowy, syryngowy, waniliowy),
• gorycze,
• glikozydy saponinowe,

• 

Zawarte w bluszczyku związki działają odtruwająco, poprawiają przemianę materii i zwięszają produkcję moczu. Fenolokwasy, flawonoidy i garbniki mają właściwości tworzenia związków chelatowych z niektórymi metalami i w ten sposób umożliwiają ich usuwanie z zółcią i moczem, a terpeny wiążą się z niektórymi węglowodorami. Flawonoidy odpowiedzialne są za działanie przeciwwysiękowe i przeciwzapalne, garbniki działają odkażająco i ściągająco, saponozydy zwiększają diurezę (produkcję moczu).
Przetwory z bluszczyka zaleca się nie tylko w leczeniu zatruć, ale również w celu ochronienia wątroby przed uszkodzeniem toksycznym, zwiększenia wydzielania żółci, normalizacji perystaltyki przewodu pokarmowego oraz trawienia i wchłaniania.

Zbiór: od połowy kwietnia do października, optymalna zawartość składników w czasie kwitnienia
Co zbieramy: surowcem jest całe ziele

Działanie:

• żółciopędne,
• moczopędne,
• odtruwająco
• przeciwzapalne,
• tonizujące,
• rozkurczowe,
• wykrztuśne,
• wzmacnia odporność- wzmaga leukopoezę, przez co wyraźnie zwiększa liczbę leukocytów,
• przyśpiesza tętno poprzez wzmacniający (kardiotoniczny) wpływ na serce,
• reguluje wypróżnienia i przemianę materii,
• zwiększa zapotrzebowanie organizmu na tlen poprzez przyśpieszenie oddechów (oddychanie staje się głębokie i pełne, a zarazem odbywa się szybciej),
• zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, śliny i soku trzustkowego; polepsza trawienie,

Wskazania:

• obniżona odporność,
• choroby układu oddechowego, katar, kaszel,duszności,
• zawroty głowy i szum w uszach,
• choroby skórne (okłady z naparu),
• kamica moczowa i żółciowa,
• skąpomocz,
• zastoje żółci,
• choroby wątroby,
• skurcze jelitowe i żołądka,
• zaburzenia trawienia (wzdęcia, odbijanie, burczenie i przelewanie w jelitach, zła perystaltyka jelit),
• niedokwaśność treści żołądka, brak apetytu, zaparcia, zaburzenia metaboliczne,
• biegunki,
• przeziębienie, gorączka,
• choroby trzustki
  

PRZETWORY Z KURDYBANKA ( o przetworach i preparatach z roślin więcej TU):

Napar: 2 łyżki suszu zalać 2 szklankami wrzącej wody, odstawić na 20 minut, przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 200 ml
dzieci wg dr Różańskiego: niemowlęta ważące 3 kg – 8-9 ml, 4 kg – 11 ml, 5 kg – 14 ml, 7 kg – 20 ml, 3-4 razy dziennie dzieci: 1 rok – 25 ml, 3 lata – 40 ml, 7 lat – 68 ml, 10 lat – 90 ml,

Nalewka kurdybankowa – 1/2 szklanki suchego ziela zalać 400 ml wódki, macerować 14 dni, przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 1-2 łyżeczki w 50 ml wody.

Intrakt – 1/2 szklanki świeżego ziela przemielonego przez maszynkę lub drobno posiekanego zalać 400 ml gorącego alkoholu 40-60%, macerować 10 dni, przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dienie po 10 ml;

Syrop kurdybankowy – świeże ziele przepuścić przez sokowirówkę, do 100 ml soku wlać 100 ml miodu, dodać 100 g cukru, dodać cynamon oraz sok z 1 cytryny, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dziennie po 1-2 łyżki. Syrop kurdybankowy to znakomity lek dla dzieci – podawać 2 łyżeczki tego preparatu 4 razy dziennie, działa on silnie wzmacniająco i wykrztuśnie.

Miód bluszczykowy: suche ziele zmielić w młynku do kawy, na 1 płaską łyżeczkę zmielonego kurdybanka dodać 2 łyżki miodu oraz 10 kropli wódki lub gliceryny, wymieszać. Zażywać 3 razy dziennie po 1 łyżce., dzieciom podawać 1-2 łyżeczki miodu 3-4 razy dziennie.

Zawiesina bluszczykowa: na każdą 1 łyżkę czubatą sproszkowanego ziela dać 5 łyżek gliceryny, 3 łyżki miodu i 2 łyżki dowolnego soku owocowego, wszystko wymieszać. Przed zażyciem wstrząsnąć zawiesiną. Pić 2-3 razy dziennie po 3 łyżki w osłabieniu, rekonwalescencji, chorobach zakaźnych, zaparciach, otyłości i zaburzeniach trawiennych, kaszlu.

Dr Różański proponuje też mieszankę ziół do zatosowania w obniżonej odporności, zbyt niskiej liczbie limfocytów we krwi, zatruciach, zaburzeniach trawienia, chorobach wątroby, nerek i pęcherzyka żółciowego oraz trzustki, zaparciach, ogólne osłabieniu,

• ziele bluszczyka kurdybanka – 2 łyżki
• ziele lub korzeń mniszka – 1 łyżka
• liść (ziele) pokrzywy – 1 łyżka
• ziele glistnika – 1 łyżka
• liść babki – 1 łyżka

Wymieszać, robić napar: 2 łyżki mieszanki zalać 2 szklankami wrzątku, odstawić na 20 minut, przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 200 ml, dzieci; 1 rok – 30 ml, 3 lata – 40 ml, 7 lat – 68 ml, 10 lat – 90 ml, po 3-4 razy dziennie. 

BLUSZCZYK KURDYBANEK W KUCHNI:

Ziele bluszczyka kurdybanka jest lekko korzenne w smaku, i ma przyjemny zapach. Świeże listki bluszczyka dodać można do jajecznicy, omleta, zapiekanki z ziemniaków lub mięsa, ze względu na świetną rozpuszczalność w tłuszczach, bluszczyk warto dodawać do serów twarogowych i wędzonych, do smarowideł, sosów, można je ugotować jak szpinak z cebulą i czosnkiem, warto je dodać do zup i sałatek.

Masełko z kurdybanka:

• kostka masła
• szklanka drobno pociętego, świeżego kurdybanka

Masło klarujemy, tzn. przez godzinę podgrzewamy na maleńkim ogniu. Na dole zbiera się biaława masa, którą docelowo wyrzucimy, szumowinę z wierzchu po lekkim ostudzeniu z łatwością zdejmiemy łyżką, a to co pozostanie to czyste, klarowane masło. Gdy jest mocno wystudzone, ale jeszcze płynne,- około 40 stopni, przekładamy je do słoika, dodajemy rozdrobnione ziele (zamiast kurdybanka mogą to byc inne zioła, np. szałwia, czosnek niedźwiedzi, tymianek, bazylia, imbir, nagietek…), i pozostawiamy na noc. Następnego dnia podgrzewamy słoik w kąpieli wodnej – wstawiamy sloik do garnka z wodą i podgrzewamy aż masełko zrobi się wyraźnie płynne. Ważne jest, aby nie przekraczało 40 stopni, pamiętajmy bowiem, że powyżej tej temperatury ulatują dobroczynne olejki eteryczne, o które przecież nam tu chodzi. Masełko przecedzamy i przechowujemy jak klasyczne masło 🙂

Zupa z kurdybanka:

• 1 por
• 3 ziemniaki
• 2 marchewki
• szklanka posiekanego, świeżego ziela kurdybanka
• 500 ml bulionu warzywnego lub wody
• sól, pieprz, mielona kolendra, szczypta papryki
• 4 łyżki śmietany do zup

Na masełku lub oliwie zeszklij por, potem dodaj marchewkę i pokrojone w kostkę lub talarki ziemniaki, wlej bulion i gotuj warzywa do miękkości, na koniec dodaj bluszczyk, przyprawy i pogotuj minutę, po zdjęciu z ognia dodaj śmietanę i gotowe 🙂

Zupa z ziemniaków z bluszczykiem kurdybankiem

• 5-6 ziemniaków,
• 1 spora cebula,
• 1 pietruszka,
• 2 marchewki,
• 4 ząbki czosnku,
• sól, pieprz, szczypta kminku,
• szklanka posiekanych listków bluszczyka,
• litr bulionu,
• łyżka masła,
• śmietana opcjonalnie lub ser tarty

Na maśle zeszklić cebulę, dodać marchewkę i pietruszkę, chwile smażyć mieszając. Obrane ziemniaki umyć, pokroić w kostkę, dorzucić do garnka, dodać gorący bulion, przyprawy, po czym gotować około 20 minut. Dodać poiekane listki kurdybanka i przeciśnięte ząbki czosnku, wymieszać, doprawić solą i pieprzem. Można przed podaniem posypać tartym serem, najlepiej parmezanem, lub zaprawić śmietaną do zup 🙂

Sałatka z nowalijek polnych

• pęczek rzodkiewek z natką,
• 1 duży ogórek,
• pęczek cebulki,
• 2 łyżki liści bluszczyka kurdybanka,
• łyżka liści krwawnika,
• pół szklanki jogurtu,
• 2 łyżki majonezu,
• sól, pieprz, cukier

Rzodkiewki, ogórka i cebulę pokroić w plasterki, natkę rzodkiewki i  szczypiorek drobno posiekać, dodać listki bluszczyka i połączyć. Wymieszać majonez z jogurtem, solą pieprzem i cukrem, zalać sałatkę, dokładnie wymieszać, posypać posiekanymi listkami krwawnika (opcjonalnie).

Omlet z bluszczykiem

• 3 duże ugotowane ziemniaki,
• pół szklanki liści bluszczyka kurdybanka,  
• 1 duża cebula,
• 3 jajka,
• sól, pieprz,
• 4 łyżki groszku konserwowego (opcjonalnie),

Cebulę i ziemniaki obrać, pokroić w cienkie plastry, zeszklić cebulę i chwile smażyć mieszając, po czym dodać ziemniaki pokrojone w plastry i obsmażyć okolo5 minut. Jajka roztrzepać z drobno posiekanym bluszczykiem, solą i pieprzem, wlać na patelnię, po minucie wrzucić groszek, po czym przykryć i smażyć do ścięcia jajek.

źródła:
http ://www.rozanski.ch/fitoterapia1.htm
dr Czesław Bańkowski, dr Jan Serwatka: Pożyteczne chwasty. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 18‒19
Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959
Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005
http://ziolowawyspa.pl/bluszczyk-kurdybanek-w-kuchni/