Liście borówki czernicy (Vaccinium myrtillus), czyli czarnej jagody, borówki czarnej działają moczopędnie, odtruwająco, antyseptycznie – zwłaszcza arbutyna działa na nerki i drogi moczowe, przeciwbiegunkowo, napotnie, przeciwgorączkowo, przeciwcukrzycowo, przeciwzapalnie, żółciopędnie, pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i wzmagają apetyt, regulują przemianę materii. Zewnętrznie napar z liści stosuje się w stanach zapalnych skóry, błon śluzowych oraz w hemoroidach.
Owoce borówki działają przeciwcukrzycowo, odżywczo, witaminizująco, wzmacniająco, odtruwająco, poprawiają krążenie mózgowe i oczne, poprawiają ostrość widzenia i chronią plamkę żółtą, przez co chętnie są używane przez zosoby w wieku podeszłym, leczą biegunki bakteryjne i wywołane toksynami, w niestrawności, działają słabiej moczopędnie i odkażająco. Szczególnie polecane są w biegunkach u dzieci.
Odwary z owoców borówki stosowane są przeciw owsikom i obleńcom. a także jako środek przeciwzapalny i poprawiający gojenie trudnych ran.

• 

Zbiór:
liście: przed i w porze kwitnienia- maj, czerwiec, suszymy w temp. 20-40^o C ,
owoce: lipiec- sierpień, do 40^o C, a kiedy się już pomarszczą dosuszamy w otwartym piekarniku w temp. 80^o C.
Co zbieramy: liście i owoce,

Owoce borówki zawierają:

• witaminy: C, A, PP, B1,
• antocyjany specyficzne dla borówki określa się nazwą myrtylliny i są to m.in.: delfinidyna, cyjanidyna, petunidyna, malwidyna, peonidyna,
• flawonoidy – kwercetynę,
• resweratrol,
• pektyny, taniny przeciwbiegunkowe,
• inozytol,
• cukry,
• garbniki, głównie pochodne katechiny, epikatechiny,
• kw. jabłkowy, szczawiowy, cytrynowy, mlekowy, bursztynowy, chinowy,
• składniki mineralne: dużo manganu, żelaza, wapnia, ponadto ultraelement – rad
• wakcyaninę- glikozyd z kwasem benzoesowym o działaniu wykrztuśnym,
• glikokininy,
• prowitaminę D,

Liście borówki zawierają:

• inozytol,
• metyloarbutynę, arbutynę,
• gorycz erykolinę,
• glikokininy,
• flawony,
• olejek eteryczny,
• kwasy, sole i witaminy.

Działanie borówek i wskazania:

• ochrona wzroku, poprawa widzenia dzięki antocyjanom,
• wspomaganie w zwyrodnienia plamki żółtej (AMD)- zahamowywanie dalszych procesów,
• moczopędne, odkażające na drogi moczowe dzięki zapobieganiu adhezji bakterii do ścian pęcherza, 
• ściągające, 
• przeciwbakteryjne,
• przeciwzapalne, 
• przeciwcukrzycowe, 
• przeciwmiażdżycowe, 
• przeciwnowotworowe, 
• obniżające poziom cholesterolu, 
• wspomagające krążenie obwodowe, rozszerzające naczynia krwionośne, 

Antocyjany nadają owocom i warzywom barwę czerwoną, niebieską i fioletową. Te, które znajdują się w borówce nazywa sie współną nazwą myrtylliny. Działają silnie przeciwutleniająco, hamują utlenianie lipidów, stabilizują DNA zmniejszając tym samym ryzyko powstawania nowotworów, w szczególności jelita grubego, regulują i poprawiają wydzielanie insuliny i insulinowrażliwość, działają przeciwzapalnie, wiążą w przewodzie pokarmowym toksyny bakteryjne i inne utrudniając ich wchłanianie, działaja przeciwbakteryjnie na bakterie Salmonella i Staphylococcus (gronkowce),

Inozytol jest alkoholem wykazującym działanie lipotropowe – nasila spalanie tkanki tłuszczowej, zapobiega stłuszczeniu wątroby, reguluje przemiany tłuszczów.

• 

PRZETWORY LECZNICZE Z BORÓWEK CZARNYCH ( o przetworach i preparatach z roślin więcej TU):

Napar: 2 łyżki liści borówki zalewamy 2 szklankami wrzątku, odstawiamy na 30 minut, odcedzamy. Pijemy 4 razy po pół szklanki. Dzieciom i niemowlętom podawać połowę ilości.

Odwar: 2 łyżki liści lub owoców zalewamy wodą, zagotowujemy 8 minut, odstawiay i pozostawiamy na 30 minut. Odcedzamy i pijemy jak napar.

Nalewka z liści borówki: pół szklanki liści zalać 400 ml wódki, macerować 14 dni, odcedzić, przefiltrować. . Pić Zażywać 3-4 razy po 1 łyżeczce, zewnętrznie do okładów można stosować jako środek ściągający.

Nalewka z owoców borówki: pól szklanki suchych zmielonych owoców zalać 400 ml wódki, pozostawić na 14 dni, odcedzić. Pijemy 3-4 razy 15 ml w wodzie lub w mleku. Dzieciom można podać taką nalewkę w mleku z miodem.

Intrakt z liści: pół szklanki świeżych, zmielonych liści zalać 400 ml gorącej wódki, pozostawić na 10 dni, przefiltrować. Popijać jk nalewkę.

Intrakt ze świeżych owoców borówek: pól szklanki świeżych owoców zalać 400 ml wódki, pozostawić na 14 dni, odcedzić. Pijemy 3-4 razy 15 ml w wodzie lub w mleku. Dzieciom można podać taką nalewkę w mleku z miodem.

Alkoholomiód z borówek: do 100 ml intraktu lub nalewki dodajemy 100 ml miodu. Alkoholmel działa wykrztuśnie i wzmacniająco. Pijemy 3-4 razy po 1 łyżce, dzieciom podawać 1-2 łyżeczki dziennie.

• 

JAGODY CZARNE W KUCHNI – PRZETWORY

Owoce borówki czarnej najlepiej zjeść w postaci świeżej, 🙂 ale….. o pierogach z jagodami, lodach z polewą jagodami tylko wspomnę…..

Sok borówkowy: świeże jagody lekko rozgnieść, zalać odrobiną wody – do połowy masy, zasypać małą ilością cukru, przykryć i pozostawić na 8 godzin, gotować borówki we własnym soku przez 10 minut, masę odcedzić. Otrzymany sok dowolnie dosłodzić: jeżeli na każdy 1 l soku dodamy 1 kg cukru tu będzie to syrop wzmacniający i wykrztuśny, jeżeli dodamy niej, będzie to sok. Gotowy roztwór zlać do słoiczków lub butelek i poddać pasteryzacji 20 minut.

Jagody w soku własnym:

• litr jagód
• łyżka cukru

Najprostszy przepis na zakonserwowanie tych doskonałych owoców! Proporcja owoców do cukru jest dość luźna, niektorzy dodają 1 łyżkę cukru na słoik, inni więcej, bo lubią.
Jagody nalezy wsypać do litrowych słoików, wstawić do wysokiego garnka z wodą tak, aby przykrywały słoiki w 3/4 wysokości, nakryć pokrywkami ale nie zakręcać. Wodę zagotować, podczas ogrzewania jagody się skurczą (po około 30 minutach), kiedy jagody będą już pokryte własnym sokiem, do każdego dosypujemy wybraną ilość cukru. Chwilkę pogotować, słoiki dokręcić i wyjąć, odwrócić i już.

Kompot z czarnych borówek 

• 1 kg jagód,
• litr wody,
• 3 czubate łyżki cukru,
• duża cytryna lub witamina C w proszku,

Jagody wsypać do słoików, Cukier z wodą i cytryną lub witaminą dobrze wymieszać, zagotować, gorącym zalać jagody, zakręcić i pasteryzować 15 minut.

Niskosłodzony dżem jagodowy:

• 4 szklanki jagód
• 0,5 szklanki cukru

Opłukane i osuszone jagody wsypać do garnka, podgrzewać na małym ogniu mieszając, aby puściły sok, bez rozgniatania. Obsypać cukrem dopiero wtedy, gdy się zagotują się. Wymieszać, zdjąć pianę, gotować 8 minut mieszając. Gorący dżem przekładać do słoików, szczelnie zakręcić, odwrócić do góry dnem i gotowe. 🙂
Ilość cukru można odyfikować wg uznania- produkt jest zapasteryzowany więc nie obawiajmy się jego zepsucia.

Niskosłodzony dżem jagodowy z sokiem z cytryny

• 2 kg czarnych jagód
• szklanka cukru
• 50 ml wody
• cytryna

1/4 jagód rozgnieść, przełożyć do garnka, dodać połowę cukru, wodę, zagotować. Kiedy jagody zagotują się dodać pozostałe jagody, doprowadzić do wrzenia i gotować mieszając 10 minut Zmniejszyć gaz, pogotować jeszcze 20 minut, na końcu dodając sok z cytryny. Gorący dżem przekładamy do słoiczków, odwracamy do góry dnem i gotowe. 🙂

Dżem z jagód i czarnych porzeczek:

• 2 kg jagód
• 1 kg czarnych porzeczek
• szklanka cukru
• 1 pomarańcza

Owoce opłukać i odsączyć, dodać cukier, wymieszać i odstawić na 30 minut, aby cukier rozpuścił się. Całośc włożyc do garka, zagotować, dodać sok z pomarańczy, zmniejszyć gaz i gotować 10-15 minut. Proporcje owoców można zienic, jest to naprawdę kwestia preferencji smakowych.
Gorący dżem przekładamy do słoiczków, odwracamy do góry dnem i gotowe. 🙂

Dżem z borówek i jabłek:

2 kg borówek
2 kg jabłek
2 kg cukru
0,5 l wody

Owoce jagód opłukać, rozgnieść, dodać wodę i pogotować 10 minut, następnie przetrzeć przez sito, zmieszać z cukrem i smażyć kilka minut. Dokładamy jabłka pokrajane w plastry, smażymy aż jabłka zmiękną a dżem będzie odpowiednio dla nas gęsty. Gorący dżem nakładamy do wyparzonych słoiczków, odwracamy do góry dnem i gotowe. 🙂 Można poddać pasteryzacji przez 20 minut, ja tego jednak nie robię.
Jabłka można zastąpić innymi owocami, mozna zrobić słoiczki z samymi borówkami. Warto się tym bawić!

źródła:

Assesment report on Vaccinum myrtillus, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC), European Medicines Agency,
http://www.rozanski.ch/fitoterapia1.htm
A. Ożarowski Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1982