Aksamitka rozpierzchła znana jest też pod nazwami:  turek, śmierdziuszek, byczek, szarańcza, tagetes, to bardzo znana roślinka z kwiatowych rabatek. W ogródkach chętnie rośnie też aksamitka wzniesiona, błyszcząca, wąskolistna oraz drobna. Z każdej tej odmiany nasze zdrowie może skorzystać. Roślinka ta rośnie chętnie i kwitnie długo i w ogródku i w skrzynce, nie trzeba być zatem właścicielem kawałka ziemi, wystarczy posiadać tą w skrzyneczce.

Zbiór: czerwiec – październik
Co zbieramy: głównie płatki, rzadziej cały koszyczek i ziele

Surowcem leczniczym jest koszyczek aksamitki (kwitnący kwiat) oraz cała nadziemna część kwitnącej rośliny, czyli ziele. Najbardziej wartościowa jest świeża roślinka, jej ciemne , brązowe lub pomarańczowe świeże płatki. Zapewne zdecydujemy się na jej suszenie, należy robić to w cieniu, w temperaturze do 30-35 stopni. Dno kwiatowe jest gorzkie, lepiej zatem spożywać same płatki.

Najbardziej spektakularna i znaną właściwością aksamitki jest ochrona plamki żółtej siatkówki oka. Przemysł farmaceutyczny właśnie z tej roślinki pozyskuje luteinę do produkcji tabletek i kapsułek na poprawę ostrości wzroku, zapobiegającym zwyrodnieniu plamki żółtej, a preparaty te wcale nie są tanie… Luteina i zeaksantyna są jedynymi barwnikami z grupy karotenoidów, obecnymi w plamce żółtej oka. Stanowią naturalny filtr, znacznie osłabiający niekorzystne działanie światła dzięki żółtej barwie, absorbują głównie fale światła niebieskiego, najbardziej szkodliwe dla siatkówki. Są silnymi antyoksydantami. W ciemnych płatkach jest tak dużo luteiny, że 100 gram płatków może zawierać jej więcej niż paczka kupionych tabletek.
Płatki aksamitek można po prostu zerwać i zjeść. Tak, po prostu. Wspomniałam, że dno kwiatowe jest bardzo gorzkie, zjadać należy zatem same płatki. Płatkami można posypać kanapki, sałatki, warto spożyć je z odrobina tłuszczu. Świeże kwiaty aksamitek mają silne właściwości żółciopędne, żółciotwórcze, przeciwpasożytnicze, przeciwdepresyjne, antybakteryjne, fungistatyczne, wykrztuśne i moczopędne. Alkoholatura na świeżych kwiatach lub świeżym zielu (1:5 lub 1:10, na alkoholu 50-60%) znosi stany lękowe, depresji i nerwice wegetatywne, np. ścisk żołądka, nerwicę serca, nerwicę jelit.

Aksamitki mają szereg innych składników dzięki którym ich działanie lecznicze jest tak bogate.

Zawartość:

• olejki eteryczne: tageton, ocymen, linalool, estragol (metylochawikol), anetol, kariofilen, nerolidol, metyloeugenol i germakren
• karotenoidy:  luteina, zeaksantyna
• tiofeny
• flawonoidy: kwercetyna, rutyna, izoramnetyna
• inne: fitoncydy – grupa zwiazków działających przeciwbakteryjnie i przeciwpasożytniczo

Działanie:

• chroni plamkę żółtą oka
• tonizująco
• przeciwpasożytniczo (leishmania, przywry – działanie nerolidolu)
• wykrztuśnie
• antybakteryjnie
• fungistatycznie (przeciwgrzybicze)
• rozkurczowo
• ochronnie dla komórek wątroby
• ochronnie dla trzustki
• ochronnie dla nerek
• antystresowo
• genoprotekcyjne

Wskazania:

• choroby siatkówki,
• zwyrodnienie plamki żółtej i zapobieganie zwyrodnieniu,
• marskość i stłuszczenie wątroby,
• infekcje i stany zapalne układu moczowego, płciowego i oddechowego,
• infekcje skóry,
• nowotwory,
• borelioza,
• grypa,
• leiszmanioza,
• zakażenie przywrami.

PRZETWORY Z AKSAMITKI( o przetworach i preparatach z roślin więcej TU):

Na świeżo: dodatek do sałatek, kanapek, masła, warto spożywać płatki z olejami aby zwiększyć wchłanianie luteiny. Spożywamy 1-3 koszyczki (same płatki) dziennie dla zdrowia oczu:)

Susz: płatki aksamitek suszymy w stanie rozłożonym w temperaturze nie przekraczającej 35 stopni – w woreczku, na płasko, w piekarniku, jak kto chce 😉 Byle w cieniu!

Nalewka: 100 g suchych płatków rozdrobnić, zalać 900 ml spirytusu, odstawić  w ciemne miejsce na minimum tydzień, codziennie wstrząsać, zażywać kieliszek dziennie na czczo.

Alkoholatura gorąca: 1 część ziela zalać 5 częściami alkoholu 50-60% – świeży surowiec zalac gorącym alkoholem, zażywać kieliszek dziennie

Napar: łyżkę ziela zalać wrzątkiem i zostawić na 30 minut. Przecedzić, popijać po 100 ml w przypadku zakażeń układu oddechowego, kaszlu, przeziębieniu.

Masło z aksamitką: garść posiekanych świeżych płatków lub pokruszonych suchych rozetrzeć ze 150g miękkiego masła. Aksamitka jest dość gorzka, ale masełko znakomicie rozpuści dobroczynne dla oczu luteine i zeaksantynę. Oczywiście dodatkowo można rozetrzeć też bazylię, majeranek, tymianek, co lubimy!.

Oprócz omawianego działania leczniczego, aksamitka w ogrodzie spełnia też inną ciekawą rolę, może służyć do ochrony innych roślin przed chorobami i szkodnikami -sadzona w pobliżu warzywnika z roślinami korzeniowymi odstrasza nicienie, a w sąsiedztwie róż i pomidorów, ogranicza występowanie mszyc- przywabia bzygi, będące naturalnym wrogiem mszycy.
Piękną aksamitkę wykorzystuje się do przygotowywania  ekologicznych preparatów ochrony roślin, np.: wyciągu służącego do zwalczania mszyc:- 0,5 kg kwitnących roślin zalać 5 l wody i odstawić na dobę, stosować bez rozcieńczania, czy też wywaru stosowanego jako zaprawa przeciwgrzybowa przed sadzeniem cebul- 0,5 kg suszonych roślin zalać 3 l wody i gotować przez pół godziny, po ostygnięciu stosować bez rozcieńczenia do namoczenia cebul.